Selenyum nedir ne işe yarar? Selenyum, toprak, su ve bitkilerin yanı sıra pek çok gıdada bulunan bir elementtir. İnsan vücudunun eser miktarda selenyuma ihtiyacı vardır. Enfeksiyon ve kronik hastalıklara karşı korunmaya yardımcı olan ve tiroidin ürettiği hormonları düzenleyen selenyumun, insan sağlığına sayısız faydası vardır. Tabii ki doğru ölçüde kullanıldığı takdirde! Selenyum nedir ne işe yarar? Selenyum faydaları nelerdir? Selenyum hangi gıdalarda bulunur? Hep birlikte görelim!
Selenyum nedir?
Selenyum, doğal olarak besinlerin birçoğunda ve takviye edici gıdalarda, eser miktarda bulunan, bir elementtir. İki düzineden fazla selenoproteinden oluşan selenyum, insan vücudunun sağlık açısından ihtiyaç duyduğu bir bileşendir. Zira selenyumun; üreme, tiroid hormon metabolizması, DNA sentezi, oksidatif hasar, enfeksiyon ve kronik hastalık gibi pek çok alanda kritik rol oynamaktadır.
Selenyum iki farklı şekildedir: İnorganik (selenat ve selenit) ve organik (selenometiyonin ve selenosistein). Her iki formu da besinler de bulunabilir. Söz konusu mineral, et, yumurta ve ekmek gibi günlük temel gıdalar da dahil olmak üzere çok çeşitli gıdaların içerisinde az miktarda da olsa mevcuttur.
Farklı gıdalarda ne miktarda selenyum bulunduğu, gıdanın yetiştirildiği topraktaki selenyum oranına bağlı olarak değişir. Yağmur, buharlaşma, böcek ilaçları ve pH seviyelerinin tümü topraktaki selenyum seviyesini etkileyebilir.
Selenyum ne işe yarar?
Temel bir mineral olarak günlük selenyum ihtiyacınızı besin kaynaklarından sağlamanız gerekmaktedir. Vücudunuzun hastalıklara karşı bağışıklığını azaltabilecek ve doğurganlığı etkileyebilecek bir eksiklikten kaçınmak için günde ortalama 55 mikrogram (gramın milyonda biri) selenyum tüketmelisiniz. Bu miktarı da çeşitli besinlerden almanız mümkün.
Sadece eser miktarlara ihtiyacımız olsa da, selenyumun pek çok konuda hayati bir rol oynadığı su götürmez bir gerçektir.
Selenyum hangi besinlerde bulunur?
Selenyum içeren besinler şu şekilde sıralanabilir:
- Başta sarı yüzgeçli orkinos olmak üzere; sardalye, istiridye, karides, somon ve yengeç gibi deniz ürünleri
- Sığır eti (dana biftek, sığır karaciğeri ve sığır eti kıyması)
- Hindi eti
- Tavuk eti
- Yumurta
- Süzme peynir
- Ay çekirdeği
- Pirinç
- Kuru fasulye
- Mantar
- Yulaf ezmesi
- Ispanak
- Süt
- Yoğurt
- Mercimek
- Kaju fıstığı
- Brezilya cevizi
- Muz
- Zenginleştirilmiş gıda takviyeleri
- Buğday
Selenyum faydaları nelerdir?
- Kronik hastalık riskini azaltır:
Selenyum güçlü bir antioksidandır. Yaşlanma, yaşam tarzı seçimleri ve çevresel koşullar gibi faktörlerin vücudunuzda neden olduğu hücre hasarını önlemeye çalışır. Selenyum eksikliği nedeniyle gelişen hücre hasarı veya oksidatif stres zamanla; kanser, kalp hastalığı ve bilişsel gerilemeye neden olabilir.
- Tiroit bezlerinin düzenli çalışmasını sağlar:
Tiroit, vücudun metabolik süreçlerini düzenlemek için hormon üreten küçük bir bezdir. Düzgün çalışmadığında, insanlarda yorgunluk, kilo alma, depresyon ve kas ağrıları gibi problemlere neden olabilir. Yavaş veya çok hızlı çalışan tiroit bezleri, kronik hastalıkların gelişmesini de sağlayabilir.
Selenyum, sağlıklı tiroit fonksiyonunun korunması açısından önemli bir elementtir. Ancak bu konuda yapılan araştırmalar, fazla selenyumun tiroidi de olumsuz etkileyebileceğini göstermektedir. Doktorunuz tarafından tavsiye edilmediği sürece, çok fazla tüketmemek için selenyum takviyesi yerine gıda bazlı kaynakları tercih edin.
- Bilişsel sağlığı/akıl sağlığını korur:
Bilimsel araştırmalar, selenyumun antioksidan aktivitesinin Parkinson, Alzheimer ve multipl skleroz gibi nörolojik hastalıklarının oluşmasına neden olan hücre hasarını iyileştirdiğini göstermektedir. Selenyumun etkilerinin bilişsel gerilemeyi önlemeye veya tedavi etmeye yardımcı olup olmayacağını belirlemek için yapılan çalışmalar günümüzde halen devam etmektedir. Ancak bilim adamları, ekstra bir takviye almadan yalnızca selenyum kaynağı olan gıdalarda beslenen insanların beyin/akıl sağlığını koruyabileceğini söylemektedir.
- Doğurganlık seviyesini arttırarak üreme sistemini korur ve düşük riskini azaltır.
- Bağışıklığı güçlendirir
- Bazı çalışmalar, selenyumun HIV’in AIDS’e ilerlemesini önlemeye yardımcı olabileceğini göstermektedir.
Selenyumu fazla kullanmanın yol açabileceği durumlar
- Ağız kokusu
- Mide bulantısı
- İshal
- Kızarıklıklar
- Sinir – stres
- Ağızda metalik bir tat
- Dişlerde renk değişikliği
- Güçsüz, kırılgan saç ve tırnaklar
- Saç dökülmesi
Selenyum eksikliği nelere yol açar?
Selenyum eksikliği, ek stres yaşayan insanları belirli hastalıkları geliştirmeye yatkın hale getirebilecek biyokimyasal değişikliklere sebep olur. Buna bir örnek vermek gerekirse; bir viral enfeksiyon ile birlikte gelişen selenyum eksikliği, Çin’in bazı bölgelerinde meydana gelen bir kardiyomiyopati olan Keshan hastalığına yol açmıştır. 1970’lerde başlayan hükümet destekli selenyum takviyesi programı ile bu hastalığın önüne geçilmiştir.
Çin hükümeti takviye programından önce, Keshan hastalık bölgelerindeki yetişkinlerin ortalama selenyum alımı günde 11 mikrogramdan fazla olmadığını tespit etmişlerdir. Günde en az 20 mcg selenyumun yetişkinleri Keshan hastalığından koruduğu ortaya çıkmıştır.
Selenyum eksikliği aynı zamanda erkek kısırlığı ile de ilişkilidir ve Çin, Tibet ve Sibirya’nın bazı düşük selenyum bölgelerinde ortaya çıkan bir tür osteoartrit olan Kashin-Beck hastalığında rol oynamıştır. Ayrıca selenyum eksikliği, iyot eksikliğini şiddetlendirebilir ve potansiyel olarak bebeklerde kretinizm riskini artırabilir.
Sonuç
Selenyum az miktarlarda kullanıldığında hayati anlamda önemli bir role sahiptir. Fakat fazla kullanılırsa yine hayati risklere yol açabilir. Dolayısıyla selenyum kullanımında dikkatli olmak gerekir.
Ayrıca bakınız:
Supradyn Energy Focus Faydaları Nelerdir? Bilinen 10 Fayda!
Pharmaton Faydaları Nelerdir? En Az 4 Müthiş Fayda!
Takviye Edici Gıda Nedir? Gıda Takviyeleri Zararlı mı?
Probiyotik Nedir? Faydaları Nelerdir? Hangi Gıdalarda Bulunur?
