Sarılık yeni doğanların yaklaşık %60’ında rastlanan, çoğu zaman kendi kendine geçen fakat ciddi etkileri de bulunan bir hastalıktır. Sarılıkta erken tanı ve tedavi çok önemlidir, bu yüzden ebeveynlerin bu konuda bilinçlendirilmeleri gerekmektedir.
Genetik bozukluklar, dengesiz beslenme, prematüre doğum gibi unsurlar sarılığın oluşmasında en önemli faktörlerdir. Hastalık konusunda bilinçli ebeveynlerin dikkati ile belirtilerin fark edilmesi akabinde doktora başvurulup erken tanı konulmasında büyük fayda vardır. Yenidoğan sarılığı kanda bulunan ‘bilirubin’ isimli pigmentin fazlalaşması nedeniyle, cilt ve ağız içi, gözün sklera kısmında fazlalaşması ile oluşan bir hastalıktır. Bilirubin vücudu sarı renge büründürdüğü için gözle kolaylıkla anlaşılabilir bir hastalıktır.
Hastalığın şiddeti arttıkça vücutta sırasıyla baş, göğüs, kol ve bacaklar, ellerin iç kısımları ve ayak altında sarılaşma fark edilir. İyileşme ise tam tersi sırayla gerçekleşir.
Hastalığın Çeşitleri
Bu hastalık, fizyolojik ve patolojik sarılık olmak üzere iki ayrı branşta değerlendirilir. Yeni doğanın kaç günlük olduğu ve diğer kriterler değerlendirilerek bilirubin seviyesi tespit ediliyor. Bu yöntemle hastalığın patolojik olup olmadığı anlaşılıyor. Fizyolojik sarılık doğumdan itibaren 2 ila 4 içinde ortaya çıkıyor ve herhangi bir tedavi gerektirmeden 7 ila 10 gün içerisinde kendiliğinden düzeliyor.
Yeni doğanın kanında bulunan ve sarılığa neden olan bilirubin pigmenti doğumdan itibaren fazlalaşırken, kendiliğinden geçen ve ciddi olmayan bu olaya fizyolojik sarılık deniyor. Ciddi olmayan bu türde yine de bir uzman gözetiminin şart olduğunu unutmayın. Patolojik sarılık ise doğumdan itibaren fark edilen ve riskli durumlar yaratabilen bir türüdür. Bu hastalığın ortaya çıkmasında anne ve yeni doğanın kan uyumsuzluğuna, hamilelikte geçirilen bazı iltihaplanma olaylarına, annenin aldığı bazı ilaçlara ve gerekli bazı vitamin, mineral ve element eksiklikleri etkilidir. Şüpheler varsa hiç zaman kaybedilmeden uzman doktora başvurulması gereklidir.
Risk Faktörleri
Yeni doğan sarılığına sebep olan risk faktörleri aşağıdadır:
- Prematüre doğum
- Yetersiz beslenme
- Anneyle kan uyumsuzluğu
- Doğumdan itibaren ilk 24 saat aralığında sarılığı fark edilenler , (patolojik risk)
- Şeker hastalığı bulunan anneler
- Hastalığı 14 günden uzun geçiren bebekler
- Diğer çocukların bu hastalığı ağır bir şekilde geçirmesi
Belirtileri
İlk önce yüz bölgesinde fark ediliyor, akabinde gözün beyazı sarı renge bürünüyor. İlerleyen zamanlarda sırasıyla gövdeye, kol ve bacaklarda fark ediliyor.
- Derideki sarılaşma en fazla günışığında veya beyaz ışıkta fark edilir.
- Cilde hafif bir şekilde bastırıldığında deri sarı bir renge bürünür.
- Daha fazla uyur ve emme azalır.
- Bebeğin gövde, kol ve bacaklarında sarılaşma, fazla uyku ve emmenin azalması gibi durumlar fark edilmesi halinde ebeveynlerin hiç zaman kaybetmeden uzman doktora başvurması çok önemlidir.
Tanı Yöntemleri
Bebeklerde ebeveynlerin sarılığı fark ederek doktora başvurmaları ve akabinde tanısının netleştirilmesi gerekiyorsa derhal tedavi aşamasına geçilmesi ehemmiyet taşıyor, eğer geç kalınırsa ”Kernikterus” adı verilen ve sinir sisteminde büyük tahripler yaratan hastalık ortaya çıkabiliyor.
Bebeklerde erken tanı anne ve bebeğin ABO ve RH kan uyumsuzluğu tespitiyle mümkün olabiliyor. Taburcu edilmeden önce eğer sarılık şüphesi varsa kanda bulunan bilirubin seviyesi ayak tabanından alınan birkaç damla kan vasıtasıyla hemen tespit edilebiliyor.
Hastalığın Tedavisi
Bebeğe tedavi uygulanacaksa önce 3 kritere bakılıyor. Bu kriterler yeni doğanın kilosu, doğumdan itibaren geçen süre ve kanda bulunan bilirubin seviyesi. Tedavi uygulanıp, uygulanmayacağı bu kriterlere göre karar veriliyor.
Genellikle herhangi bir tedavi gerektirmeden 7 ila 10 gün içerisinde kendiliğinden düzelse de doktor takibi gereklidir.
Eğer bilirubin değerleri çok fazla ise “fototerapi” ismi verilen özel bir tür ışık yayan lambalar aracığıyla ışık tedavisi uygulanıyor. Bu tedavi yöntemi hastalığa neden olan pigmenti idrar içerisinde çözüp vücuttan uzaklaştırıyor.
Işık tedavisinin bebeğe herhangi bir zararı yoktur. Yeni doğanın gözleri tedavi öncesinde kapatılır. Nadir olarak ciltte hafif döküntüler ve ishal görülebilir.
Kan uyumsuzluğu nedeniyle bu hastalığa yakalanan ve hastalığı ağır geçiren bebeklerde nadiren kan değişimi uygulanabiliyor. Hastalığın önlenmesinde anne tarafından doğumdan takribi 1 saat sonra emzirilmeye başlanması büyük önem taşıyor.
İlginizi çekebilir:
En İyi Bebek Bezi Markaları: 3 Farklı Marka!
Bebek Küveti Alırken Dikkat Edilmesi Gerekenler! 6 Bebek Küveti Modeli
Karnitin Metabolizma Sağlığını Nasıl İyileştirir? 4 Başlıkta İnceledik!
