Ses ya da gürültü kirliliği insan sağlığı ve doğa açısından zararlı etkileri olan bir tür çevre sorunudur. Tüm dünyada ve ülkemizde özellikle de gelişmiş bölgelerde yaşanan bu durum modern hayatın getirdiği en büyük problemlerden biri olarak görülmektedir. Hava kirliliğinden sonra sağlık açısından en zararlı etkenlerden biri olan gürültü kirliliği bir yıl içinde yüz milyon kişinin işitme hasarına uğramasına neden oluyor.
Yapılan çalışmalar trafik, sanayi, uçak veya demir yollarından kaynaklanan bu durumun hem çocuklar hem de yetişkinler üzerinde oldukça olumsuz sonuçları olduğunu gösteriyor. Stres, huzursuzluk ve uykusuzluk gibi problemlere neden olan gürültü kirliliğinin en yoğun yaşandığı kentler ise Delhi, Kahire, Bombay, İstanbul ile Pekin olarak tespit edilmiş.
Uzun süre gürültüye ya da ses kirliliğine maruz kalan kişilerin bilişsel becerilerinin, performanslarının düştüğü, metabolizma sorunları yaşadıkları, kalp hastalığına yakalanma risklerinin arttığı düşünülüyor. Ayrıca uzmanlar havaalanı ve tren istasyonu gibi sesin daha fazla olduğu yerlerde yaşayan çocuklarda öğrenme bozukluğu bile olabileceği görüşünde.
Ses Kirliliği ile İlgili Temel Bilgiler
Çevre sorunlarından biri olan ve hepimizi derinden etkileyen gürültü kirliliği insanların yol açtığı problemlerden biridir. Düzenli olarak yüksek ses seviyesine maruz kalma olarak tanımlanan gürültü kirliliği uzun süreli maruz kalınması halinde oldukça tehlikeli sayılmaktadır. Bu kirliliğe neden olan ana faktörler arasında arabalar, fabrikalar, trenler gibi şehir hayatının olmazsa olmazı elementler bulunmaktadır.
Etkileri
Bu durumun ne gibi olumsuz sonuçlara yol açtığını merak ediyorsanız öncelikle işe bunun çok ciddi bir çevre sorunu olduğunu tekrar hatırlatarak başlayalım. Hava ya da su kirliliği gibi pek çok çevre sorununda olduğu gibi bu durumun da hem insanlar hem hayvanlar üzerinde çok kötü etkileri olabiliyor.
Gürültü kirliliğine düzenli olarak maruz kalan kişiler öncelikle uyku sorunları sorunları yaşamaya başlıyorlar. Bu durum sadece insanlar için değil aynı zamanda hayvanlar için de geçerli. Bunun sonucunda ise bu kirliliğe maruz kalan kişilerin çok daha stresli olduğunu, kendilerini yorgun hissettiğini ve konsantrasyon sorunu yaşadıklarını görüyoruz.
Bu sorunun en korkutucu sonuçlarından biri de maruz kalanların kalbinin ciddi oranda rahatsız olması. Biz fark etmesek de organlarımız aslında sese duyarlı ve seviyenin yükselmesi halinde kalp atışlarımız da hızlanıyor. Adrenalin ve kortizol hormonu salgılamaya başlıyoruz. Kan basıncımız artıyor. Tüm bunların sonucunda ise kalp krizi riski geçirme riski ortaya çıkıyor.
Gürültü kirliliğinin en bilinen olumsuz etkilerinden biri de buna maruz kalan insan ve hayvanların işitme kaybına uğramasıdır. Günümüzde yaşlılığında işitme bozukluğu yaşayan bireylerin sayısının da buna bağlı olarak artış gösterdiğini ifade edebiliriz. Ayrıca balina ve yunusların da gürültü kirliliğinden etkilendiğini hesaba kattığımızda bu problemin okyanuslara da yansıdığını anlamak hiç de zor değil.
Şehirde yaşayan ve düzenli olarak gürültüye maruz kalan kişilerin beyinlerinde tepki verme güdüsü de etkileniyor. Ses dalgaları beynimize gittiği için bir süre sonra zihnimiz donuklaşır, tepki ve cevap verme düzeyi oldukça düşer. Bunun sonucunda da hem insanlar hem hayvanların kendilerini tedirgin hissetmeye başlaması mümkündür.
Gürültünün öfke düzeyini arttırdığı ve şehirde yaşayanların bu nedenle daha sabırsız olduğu düşünülmektedir. Bu durumun çocukları nasıl etkilediğini de göz önünde bulundurduğumuzda aslında neden öğrenme kaybı yaşayan bireylerin arttığını anlamak o kadar da zor değil.
Ne Yapabiliriz?
Çoğumuz şehirde yaşıyoruz ve bu durumda gürültüye maruz kalmamak için çok yapabileceğimiz bir şey olamayabiliyor. Yine de alacağınız bazı önlemlerle bu konuda yaşayacağınız olumsuz etkilerin önüne geçebilirsiniz.
Gürültülü bir yerdeyseniz, düzenli olarak buna maruz kalmamak için kulak tıkacı takabilirsiniz.
Etrafınızda ne kadar çok ağaç varsa gürültüye maruz kalma oranınız da bir o kadar azalır çünkü ağaçların ses seviyesini 5 ila 10 desibele kadar azalttığı bilinmektedir.
Uyumadan önce evdeki bütün cihazları kapatmalısınız. Aracınızı düzenli olarak kontrol ettirmeli ve fazla ses çıkardığında yağlama işlemini yaptırmalısınız.
Sık sık evinizin çevresinde ne kadar gürültü olduğunu kontrol edin ve bu seviyeyi azaltmak için yapabileceğiniz bir şeyler olup olmadığına bakın.
Çok gürültülü çalışan makineleriniz varsa ses emici sistemlerden yararlanmayı düşünebilirsiniz.
Televizyon, radyo ve müzik sistemlerinizin ses seviyesini her zaman düşükte tutmaya özen gösterin.
Gürültülü ortamlardan uzak durun. Ayrıca son olarak da çocuk ve yaşlıların bu durumdan daha çok etkileneceklerini göz önünde bulundurarak ona göre önlem almaya özen gösterin.
